Ποιος κινδυνεύει να εκφοβιστεί από το bullying στο σχολείο;
Σύμφωνα με έρευνες, περίπου ένα στα τρία παιδιά βιώνει εκφοβισμό κατά τη διάρκεια των σχολικών του χρόνων… Με μερικά να τον βιώνουν και σε καθημερινή βάση. Ο σχολικός εκφοβισμός [School bullying] μπορεί να λάβει πολλές μορφές στο bullying. Από σωματική επιθετικότητα και λεκτική κακοποίηση μέχρι διαδικτυακή παρενόχληση και αποκλεισμό από κοινωνικές ομάδες. Ποιος όμως κινδυνεύει να εκφοβιστεί και γιατί;
Δεν υπάρχει κανένας παράγοντας που να μπορεί να προβλέψει εάν ένα παιδί θα γίνει θύμα εκφοβισμού. Αντίθετα, η έρευνα δείχνει ότι μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση ατομικών, οικογενειακών και περιβαλλοντικών παραγόντων μπορεί να συμβάλει στον κίνδυνο του παιδιού να υποστεί εκφοβισμό.
Ορισμένοι από τους βασικούς παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο ενός παιδιού να υποστεί σχολικό εκφοβισμό είναι οι παρακάτω
Σχολικός εκφοβισμός λόγω κοινωνικής απομόνωσης
Τα παιδιά που είναι κοινωνικά απομονωμένα, ντροπαλά ή αποτραβηγμένα, είναι πιο πιθανό να στοχοποιηθούν από άλλα παιδιά εντός ή εκτός σχολείου. Και κυρίως από μεγαλύτερα ηλικιακά παδιά (εκφοβιστές). Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι θεωρούνται πιο αδύναμα ή λιγότερο ικανά να αμυνθούν. Τα παιδιά που συνήθως κυκλοφορούν μόνα τους (είτε στη διαδρομή από το σπίτι στο σχολείο, είτε μένουν μόνα τους στα διαλείμματα) μπορούν εύκολα να τραβήξουν την προσοχή των άλλων παιδιών. Και να θεωρηθούν πιο ευάλωτα απέναντι σε οποιαδήποτε μορφή βίας. Ακόμη τυχόν αναπτυξιακές διαταραχές, μπορεί να είναι η αιτία που τα παιδιά είναι ντροπαλά ή απομονωμένα. Και θα πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα ως διαταραχές ανάπτυξης.
Σωματικές διαφορές που οδηγούν σε bullying στο σχολείο
Τα παιδιά που εμφανισιακά διαφέρουν από το υπόλοιπο σύνολο ή ενεργούν διαφορετικά από τα παιδιά της ηλικίας τους, μπορούν εύκολα να στοχοποιηθούν. Και να υποστούν bullying (εκφοβισμό). Διαφορές όπως το σωματικό βάρος (υπέρβαρο ή λιποβαρές), το ύψος (κοντός / ψηλός), το ντύσιμο ή το χτένισμα μπορεί να οδηγήσουν σε περιστατικά bullying. H σωματική αναπηρία κάθε είδους είναι μια ακόμη αιτία που τα παιδιά μπορούν να βρεθούν σε ευάλωτη θέση. Και να δεχτούν κακοποιητικές συμπεριφορές στο σχολείο (bullying).
Σχολικός εκφοβισμός ως συνέπεια της χαμηλής αυτοεκτίμησης
Μία ακόμη παράμετρος που σχετίζεται με τις σωματικές διαφορές είναι και η χαμηλή αυτοπεποίθηση που έχουν αυτά τα παιδιά. Λόγω της διαφορετικότητά τους από τους συνομήλικους τους. Τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι πιο ευάλωτα στον εκφοβισμό. Διοτί μπορεί να μην προσπαθήσουν καθόλου να υπερασπιστούν τον εαυτό τους ή να ζητήσουν βοήθεια από άλλους. Θεωρούν ότι τους αξίζει κάποια επιθετική ή βίαιη συμπεριφορά. Κι αυτό καθιστά πιο δύσκολο ακόμη και για τους γονείς και τους δασκάλους να παρέμβουν έγκαιρα και να βοηθήσουν αυτά τα παιδιά.
Οικογενειακοί παράγοντες που συμβάλλουν στον σχολικό εκφοβισμό
Τα παιδιά που βιώνουν σύγκρουση ή κακοποίηση στο σπίτι μπορεί να είναι πιο πιθανό να πέσουν θύματα bullying στο σχολείο. Αυτό συμβαίνει διότι αυτά τα παιδιά έχουν συνηθίσει να δέχονται βίαιες συμπεριφορές. Και δυστυχώς, το θεωρούν ως ένα βαθμό «φυσιολογικό», να τους συμπεριφέρονται έτσι οι άνθρωποι γύρω τους. Εάν δεν έχουν αισθανθεί ασφάλεια και ζεστασιά στο σπίτι τους, τότε δεν μπορούν να την ζητήσουν από κανέναν άλλον. Ούτε θεωρούν ότι θα πρέπει να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Αυτή η παράμετρος καθιστά πολύ δύσκολη την προστασία των παιδιών αυτών μέσα σε μια σχολική κοινότητα, γιατί οι δάσκαλοι μπορεί να μην γνωρίζουν τι πραγματικά συμβαίνει.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες που ωθούν τον σχολικό εκφοβισμό
Ορισμένα σχολικά περιβάλλοντα μπορεί να ευνοούν περισσότερο το bullying (εκφοβισμό). Για παράδειγμα, τα σχολεία με υψηλό επίπεδο βίας σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές μιας χώρας. (Π.χ σχολεία κοντά στα σύνορα της χώρας, σχολεία με υψηλά ποσοστά μειονοτήτων) ή με κουλτούρα εκφοβισμού μπορεί να είναι πιο πιθανό να έχουν μαθητές που παρουσιάζουν επιθετική συμπεριφορά.
Σχολικός εκφοβισμός σε παιδιά με θέματα ψυχικής υγείας
Τα παιδιά που παλεύουν με προβλήματα ψυχικής υγείας όπως το άγχος, η κατάθλιψη ή η Δ.Ε.Π.Υ, μπορεί να είναι πιο ευάλωτα στον εκφοβισμό. Αυτά τα ζητήματα μπορεί να δυσκολέψουν τα παιδιά στην ενσωμάτωσή τους σε άλλες σχολικές ομάδες. Καθώς και την συμμετοχή τους σε διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις. Τα παιδιά αυτά αδυνατούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους από τους νταήδες.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί εδώ ότι το να έχει κάποιο παιδί ένα από τα ανωτέρω χαρακτηριστικά δεν σημαίνει ότι το παιδί αυτό θα υποστεί σίγουρα εκφοβισμό. Πολλά παιδιά που έχουν έναν ή περισσότερους από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου δεν βιώνουν ποτέ bullying (εκφοβισμό). Ενώ άλλα που δεν έχουν κανέναν παράγοντα κινδύνου, φαίνεται ότι έχουν δεχθεί αντίστοιχα συμπεριφορές bullying.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να μειώσουν τον κίνδυνο ενός παιδιού να υποστεί σχολικό εκφοβισμό; Εδώ είναι μερικές συμβουλές
Χτίστε την αυτοεκτίμηση των παιδιών σας
Ενθαρρύνετε τα παιδιά να αναπτύξουν μια θετική εικόνα για τον εαυτό τους. Επαινώντας τα δυνατά τους σημεία και τα επιτεύγματά τους και βοηθώντας τα να αναπτύξουν νέες δεξιότητες και ενδιαφέροντα. Τα παιδιά μπορούν μέσα από εξωσχολικές δραστηριότητες όπως ο χορός, οι πολεμικές τέχνες (taekwondo/ kung fu), να δυναμώνουν σωματικά και ψυχικά. Και να αποκτήσουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στις συναναστροφές τους με τα άλλα παιδιά.
Διδάξτε τα κοινωνικές δεξιότητες
Βοηθήστε τα παιδιά να μάθουν πώς να κάνουν φίλους. Να επικοινωνούν πιο αποτελεσματικά και να χειρίζονται τις συγκρούσεις με υγιή τρόπο. Αυτό μπορεί να τους βοηθήσει να αποφύγουν να απομονωθούν ή να στοχοποιηθούν από εκφοβιστές. Εάν τα παιδιά αντιμετωπίζουν δυσκολία στην κοινωνικοποίησή τους, ενδέχεται να χρειάζονται εργοθεραπεία ή λογοθεραπεία, προκειμένου να βελτιώσουν τις ικανότητές τους. Δώστε λοιπόν προσοχή και βοηθήστε τα παιδιά, με κάθε δυνατό μέσο.
Προωθήστε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον κατά του σχολικού bullying
Γονείς
Δημιουργήστε ένα οικογενειακό περιβάλλον, απαλλαγμένο από βία και συγκρούσεις. Ενθαρρύνετε την ανοιχτή επικοινωνία. Και παρέχετε συναισθηματική υποστήριξη, για να βοηθήσετε τα παιδιά να αναπτύξουν ανθεκτικότητα και δεξιότητες αντιμετώπισης. Για παράδειγμα, ένα διαζύγιο μπορεί να δημιουργήσει ανασφάλεια στα παιδιά. Αλλά οι γονείς, θα πρέπει να φροντίσουν να μην διαταραχθούν οι ισορροπίες του παιδιού. Και να μην στοχοποιηθεί από άλλα άτομα της σχολικής μονάδας.
Συνεργαστείτε με τη σχολική μονάδα για την αντιμετώπιση του bullying στο σχολείο
Συνεργαστείτε με το σχολείο του παιδιού σας. Για να προωθήσετε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον μάθησης. Ενθαρρύνετε το σχολείο να εφαρμόσει πολιτικές και διαδικασίες κατά του εκφοβισμού. Και υποστηρίξτε τις προσπάθειες, για την προώθηση θετικών κοινωνικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ των μαθητών.
Αντιμετωπίστε ζητήματα ψυχικής υγείας των παιδιών σας
Εάν το παιδί σας αντιμετωπίζει προβλήματα ψυχικής υγείας, ζητήστε βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της συναισθηματικής τους ευεξίας. Και να μειώσει τον κίνδυνο εκφοβισμού τους. Πολλές φορές οι γονείς ή το παιδί, όταν ντρέπονται για κάποιο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν, μπορεί να οδηγήσει αυτό τα παιδιά, να γίνουν στόχος bullying. Η επίσκεψη σε ένα Ειδικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας για παιδιά και τους ενήλικες μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να αναγνωρίσουν και να αντιμετωπίσουν τυχόν αδυναμίες ή προβλήματα των παιδιών τους. Και να τα βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν τα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν, με αυτοπεποίθηση και κυρίως χωρίς ντροπή.
Γίνετε συμμέτοχοι κατά του σχολικού εκφοβισμού
Συμμετέχετε ενεργά στη ζωή του παιδιού σας. Παρακολουθώντας τις σχολικές εκδηλώσεις, κάνοντας εθελοντισμό στην τάξη του και διατηρώντας ανοιχτή την επικοινωνία με τους δασκάλους του. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να είστε ενήμεροι, για τυχόν προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει το παιδί σας. Και να παρέχετε έγκαιρα υποστήριξη και καθοδήγηση όταν χρειάζεται.