Επιπτώσεις του bullying (εκφοβισμού)
Το bullying (εκφοβισμός) μπορεί να έχει σημαντικό και μακροχρόνιο αντίκτυπο τόσο στα θύματα όσο και στους δράστες. Μπορεί να επηρεάσει κάθε πτυχή της ζωής ενός ατόμου, από τη σωματική υγεία μέχρι την ψυχική ευεξία, τις κοινωνικές σχέσεις και τις ακαδημαϊκές επιδόσεις. Σε αυτό το άρθρο, θα διερευνήσουμε τις διάφορες επιπτώσεις του εκφοβισμού και πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν.
Φυσικές Επιδράσεις
Το bullying (εκφοβισμός) μπορεί να έχει σωματικές επιπτώσεις στα θύματα, όπως πονοκεφάλους, στομαχόπονους και διαταραχές ύπνου. Το χρόνιο στρες που προκαλείται από τον εκφοβισμό μπορεί επίσης να οδηγήσει σε εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, αφήνοντας τα θύματα πιο επιρρεπή σε ασθένειες ή χρόνια νοσήματα όπως για παράδειγμα τα αυτοάνοσα νοσήματα. Η ψωρίαση είναι ένα από τα συχνότερα αυτοάνοσα νοσήματα το οποίο επιδρά αρνητικά στην ψυχολογία των παιδιών καθώς επηρεάζει και την εξωτερική εμφάνιση του ατόμου. Ένα παιδί που πάσχει από ψωρίαση μπορεί εύκολα να γίνει στόχος bullying λόγω της εμφάνισής του (χαρακτηριστικά σημάδια στα χέρια και στα πόδια). Και αυτό δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο όπου το παιδί δεν μπορεί να ξεφύγει.
Συναισθηματικές Επιδράσεις
Οι συναισθηματικές επιπτώσεις του εκφοβισμού είναι ίσως οι πιο σημαντικές και μακροχρόνιες. Τα θύματα εκφοβισμού μπορεί να βιώσουν μια σειρά από αρνητικά συναισθήματα, όπως άγχος, κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση και απώλεια αυτοπεποίθησης. Μπορεί επίσης να αναπτύξουν μια βαθιά αίσθηση ντροπής, αμηχανίας και απελπισίας, που μπορεί να οδηγήσει σε σκέψεις και συμπεριφορές αυτοκτονίας. Δυστυχώς στην ελληνική κοινωνία έχουν δημοσιοποιηθεί στοιχεία παιδιών που οδηγήθηκαν στην αυτοκτονία ως τη μόνη λύση στο τεράστιο πρόβλημα που αντιμετώπιζαν. Μην ξεχνάμε εδώ ότι οι συμπεριφορές bullying συναντώνται ως επι το πλείστον στην ευαίσθητη ηλικία της εφηβείας όπου όλα τα συναισθήματα διογκώνονται και η αντιμετώπιση του φόβου και της απομόνωσης των παιδιών που βρίσκονται στη θέση του θύματος είναι πραγματικά πολύ δύσκολη.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι συναισθηματικές επιπτώσεις του bullying (εκφοβισμού) μπορεί να συνεχιστούν για μεγάλο χρονικό διάστημα στην ενήλικη ζωή, επηρεάζοντας την ικανότητα του θύματος να δημιουργεί υγιείς σχέσεις και να διατηρεί σταθερή απασχόληση. Πολλοί ενήλικες που υπέστησαν εκφοβισμό ως παιδιά αναφέρουν συνεχείς αγώνες με άγχος, κατάθλιψη, αγχώδη διαταραχή και πολλά ακόμη προβλήματα ψυχικής υγείας.
Το εργασιακό περιβάλλον μπορεί να αναπαράγει αντίστοιχα συμπεριφορές και να φέρει στην επιφάνεια όλα τα αρνητικά συναισθήματα φόβου και ανασφάλειας που κουβαλάει ένας άνθρωπος από την παιδική του ηλικία εφόσον είχε υπάρξει θύμα bullying.
Κοινωνικές Επιδράσεις
Το bullying (εκφοβισμός) μπορεί επίσης να έχει σημαντικό αντίκτυπο στις κοινωνικές σχέσεις ενός ατόμου. Τα θύματα του εκφοβισμού μπορεί να δυσκολεύονται να κάνουν και να κρατήσουν φίλους, οδηγώντας σε αισθήματα μοναξιάς και απομόνωσης. Μπορεί επίσης να αναπτύξουν φόβο για κοινωνικές καταστάσεις, καθιστώντας δύσκολη την αλληλεπίδραση με τους άλλους και τη δημιουργία ουσιαστικών συνδέσεων.
Οι δράστες του εκφοβισμού (οι θύτες) μπορεί επίσης να βιώσουν κοινωνικές συνέπειες, όπως απώλεια φίλων, κατεστραμμένες σχέσεις και αρνητική φήμη εντός και εκτός της σχολικής μονάδας. Ενδέχεται συχνά να βρεθούν αντιμέτωποι με νομικές συνέπειες, όπως αναστολή ή αποβολή από το σχολείο ή και άλλες ποινικές διώξεις. Η αποβολή / αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος είναι η πιο συχνή λύση για τα άτομα που προκαλούν βίαιες συμπεριφορές στους συμμαθητές τους όμως αυτό δεν λύνει το πρόβλημα. Τα άτομα αυτά συνεχίζουν να στιγματίζονται και δεν μπορούν να αναπτύξουν κοινωνικούς δεσμούς ακόμη και όταν σταματήσουν την οποιαδήποτε παραβατική συμπεριφορά (bullying).
Ακαδημαϊκές Επιδράσεις
Το bullying (εκφοβισμός) μπορεί επίσης να έχει αντίκτυπο στην ακαδημαϊκή επίδοση ενός μαθητή. Τα θύματα εκφοβισμού μπορεί να παρουσιάσουν πτώση στους βαθμούς και τη συμμετοχή, καθώς και δυσκολία συγκέντρωσης στην τάξη. Είναι πολύ πιο πιθανό να εγκαταλείψουν το σχολείο ή να αντιμετωπίσουν προβλήματα με τη μετάβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Στον αντίποδα, οι δράστες του εκφοβισμού (θύτες) μπορεί επίσης να βιώσουν ακαδημαϊκές συνέπειες, συμπεριλαμβανομένης της αναστολής ή της αποβολής από το σχολείο/ την σχολή ή προαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Μπορεί επίσης να δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν και να διατηρήσουν καλούς βαθμούς λόγω συναισθημάτων ενοχής, ντροπής ή άγχους.
Αντιμετώπιση των Επιπτώσεων του Εκφοβισμού
Είναι σημαντικό να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες του εκφοβισμού για να αποφευχθεί περαιτέρω βλάβη στο θύμα και στον δράστη. Ακολουθούν ορισμένες στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν:
Συμβουλευτική
Η συμβουλευτική μπορεί να βοηθήσει τα θύματα του εκφοβισμού να αντιμετωπίσουν τις συναισθηματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις της εμπειρίας. Μπορεί επίσης να βοηθήσει τους δράστες του εκφοβισμού να κατανοήσουν τον αντίκτυπο των πράξεών τους και να μάθουν εναλλακτικούς, θετικούς τρόπους αλληλεπίδρασης με άλλους.
Ομάδες Υποστήριξης
Οι ομάδες υποστήριξης μπορούν να παρέχουν έναν ασφαλή χώρο στα θύματα εκφοβισμού για να μοιραστούν τις εμπειρίες τους και να συνδεθούν με άλλους που είχαν παρόμοιες εμπειρίες. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των συναισθημάτων απομόνωσης και στην προώθηση της θεραπείας.
Εκπαίδευση και Ευαισθητοποίηση
Η εκπαίδευση των μαθητών, των γονέων και των δασκάλων σχετικά με τις επιπτώσεις του bullying (εκφοβισμού) και τις στρατηγικές πρόληψης μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της συχνότητας του εκφοβισμού. Μπορεί επίσης να βοηθήσει στη δημιουργία μιας κουλτούρας ενσυναίσθησης και καλοσύνης στα σχολεία και τις κοινότητες.
Θετική ενίσχυση
Η θετική ενίσχυση μπορεί να βοηθήσει στην προώθηση θετικών συμπεριφορών και να αποθαρρύνει τις αρνητικές συμπεριφορές. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω μιας ποικιλίας στρατηγικών, όπως η επιβράβευση της θετικής συμπεριφοράς, η παροχή θετικής ανατροφοδότησης και η δημιουργία μιας κουλτούρας καλοσύνης και ενσυναίσθησης.