Καταγγελία Μπούλινγκ Στον Εργασιακό Χώρο
Το mobbing ή εργασιακός εκφοβισμός (bullying) ορίζεται ως μια συστηματική, τακτική και παρατεταμένη άσκηση ψυχολογικής ή ηθικής βίας εντός του εργασιακού περιβάλλοντος. Περιλαμβάνει αρνητικές συμπεριφορές όπως:
- Ταπεινωτική/επιθετική συμπεριφορά και προσβολές (λεκτικές ή γραπτές)
- Εξουδετέρωση ευθυνών, «ψυγείο» εργασιών, απομόνωση
- Άσκηση πίεσης μέσω υπερβολικού φόρτου ή υπονομευτικών αλλαγών
- Συνεχής απομείωση της αξιοπρέπειας και της επαγγελματικής εικόνας του ατόμου
Η στοχοποίηση μπορεί να γίνει από προϊστάμενους ή/και συναδέλφους, και στον πυρήνα της βρίσκονται η υποτίμηση, η απαξίωση και η απομόνωση του θύματος .
Σε συστηματική βάση, τέτοια φαινόμενα υπονομεύουν το ηθικό, την παραγωγικότητα, αυξάνουν την απουσία των εργαζομενων και πλήττουν τη φήμη της επιχείρησης .
Νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα – Νόμος 4808/2021 – «νόμος Χατζηδάκη» & ILO Σύμβαση 190
Με το Ν. 4808/2021 ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο η Σύμβαση 190 του ILO, απαγορεύοντας ρητά κάθε μορφή βίας ή παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο, είτε ψυχολογική, είτε σεξουαλική ή σωματική (lawspot.gr).
Ο νόμος καλύπτει ευρύ φάσμα εργαζομένων (ιδιωτικού/δημοσίου τομέα, μισθωτών, ασκούμενων, εθελοντών κ.λπ.) ενώ επεκτείνεται και σε περιστατικά κατά τη μετακίνηση και κατά την ψηφιακή επικοινωνία .
Υποχρεώσεις εργοδοτών για Καταγγελία Μπούλινγκ Στον Εργασιακό Χώρο
Ο εργοδότης οφείλει:
- Να διαμορφώνει γραπτές πολιτικές πρόληψης και αντιμετώπισης
- Να ορίζει υπεύθυνο («πρόσωπο αναφοράς») για καταγγελίες
- Να διεξάγει έρευνες και να επιβάλλει κυρώσεις σε παραβάτες
- Να διαφυλάσσει την εμπιστευτικότητα και να αποκλείει αντίποινα κατά καταγγελλόντων
Διοικητικές & ποινικές κυρώσεις
- Επιθεώρηση Εργασίας επιβάλλει πρόστιμα, προσωρινά μέτρα και εντολές συμμόρφωσης, ενώ σε επαναλαμβανόμενη αμφισβήτηση μπορεί να επιβληθεί ακόμη και προσωρινή αναστολή λειτουργίας τμήματος ή επιχείρησης (siopi-law.gr).
- Αντιστροφή βάρους απόδειξης: ο καταγγελλόμενος οφείλει να αποδείξει ότι δεν υπήρξε παραβίαση
- Ποινικές ευθύνες: Υπάρχουν ρυθμίσεις για εξύβριση, συκοφαντική δυσφήμιση, ακόμα και έκθεση σε κίνδυνο – ανάλογες διατάξεις (Π.Κ. 231, 306) εφαρμόζονται σε ακραίες περιπτώσεις.
Διαδικασία Καταγγελία Μπούλινγκ Στον Εργασιακό Χώρο – Βήματα
- Επικοινωνία εσωτερικά
Σε πρώτη φάση, το θύμα πρέπει να επικοινωνήσει με την υπηρεσία/Διεύθυνση Ανθρώπινου Δυναμικού, τον ιατρό εργασίας ή τη συνδικαλιστική οργάνωση, ζητώντας στήριξη . - Καταγραφή & συνεντεύξεις
Κατά την υποβολή καταγγελίας – είτε στην Επιθεώρηση είτε στον Συνήγορο του Πολίτη – είναι απαραίτητο να προκύπτουν σαφή στοιχεία: ημερολόγιο περιστατικών, μηνύματα, emails, μάρτυρες κ.λπ. (socialpolicy.gr). - Προσφυγή στον Συνήγορο / Δημόσιο φορέα
Σε δημόσιο φορέα, υποβάλλεται αίτημα βάσει gov.gr – αφού υπάρχει προηγούμενη προσφυγή τρίμηνης διάρκειας χωρίς λύση (gov.gr). - Καταγγελία στην Επιθεώρηση Εργασίας
Μπορεί να είναι επώνυμη ή ανώνυμη μέσω 1555 ή ηλεκτρονικά (hli.gov.gr). - Διοικητική διαδικασία & ένδικα μέσα
Η ειδική διαδικασία στη Συνέλευση Εργασίας ολοκληρώνεται εντός δύο μηνών . Μπορεί να ακολουθήσει αγωγή αποζημίωσης στο πολιτικό ή ποινικό πλαίσιο (ΑΚ / ΠΚ).
Μπούλινγκ στον Εργασιακό Χώρο: Ψυχολογικές και Λειτουργικές Επιπτώσεις & Καλές Πρακτικές Αντιμετώπισης
Το φαινόμενο του εργασιακού εκφοβισμού (mobbing) έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις τα τελευταία χρόνια, αποτελώντας έναν από τους βασικούς παράγοντες επιβάρυνσης της ψυχικής υγείας των εργαζομένων. Η συστηματική στοχοποίηση ενός εργαζομένου από συναδέλφους ή ανωτέρους δεν πλήττει μόνο την προσωπικότητά του, αλλά υπονομεύει συνολικά τη λειτουργία και την παραγωγικότητα του οργανισμού.
1. Ψυχολογικές Διαταραχές
Το θύμα του mobbing συχνά βιώνει σοβαρές ψυχολογικές συνέπειες. Οι πιο συνήθεις είναι:
- Άγχος και υπερένταση
- Κατάθλιψη και συναισθηματική αποστασιοποίηση
- Κρίσεις πανικού ή/και αίσθημα φόβου στον χώρο εργασίας
- Μετατραυματικό στρες (PTSD) σε περιπτώσεις παρατεταμένης κακοποίησης
Αυτές οι ψυχικές διαταραχές υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής και ενδέχεται να απαιτήσουν μακροχρόνια θεραπευτική παρέμβαση.
2. Σωματικά Συμπτώματα
Η ψυχολογική πίεση εκδηλώνεται συχνά και σε σωματικό επίπεδο:
- Διαταραχές ύπνου ή όρεξης
- Συχνές κεφαλαλγίες και μυοσκελετικοί πόνοι
- Στομαχικές ενοχλήσεις ή σύνδρομα όπως το ευερέθιστο έντερο
Τα συμπτώματα αυτά είναι συχνά υποτιμημένα, αλλά λειτουργούν ως σήμα κινδύνου για την ανάγκη παρέμβασης.
3. Επαγγελματική Υποβάθμιση
Στο επίπεδο της επαγγελματικής απόδοσης, το mobbing οδηγεί:
- Σε απώλεια αυτοπεποίθησης και επαγγελματικής ταυτότητας
- Σε πτώση της απόδοσης και αυξημένη συχνότητα απουσιών
- Σε διάρρηξη της συνοχής της ομάδας, δυσλειτουργία και κακή συνεργασία
Η αρνητική ψυχολογία ενός εργαζομένου διαχέεται σταδιακά σε όλη την ομάδα, δημιουργώντας ένα περιβάλλον ανασφάλειας και τοξικότητας.
Προτάσεις και Καλές Πρακτικές Αντιμετώπισης
Η αντιμετώπιση του mobbing απαιτεί συντονισμένες ενέργειες σε ατομικό και θεσμικό επίπεδο. Ακολουθούν προτάσεις προσαρμοσμένες τόσο στο θύμα όσο και στους εργοδότες.
Για τα Θύματα
- Καταγραφή Περιστατικών: Διατηρήστε ένα ημερολόγιο με λεπτομερή περιγραφή των συμβάντων, ημερομηνίες και πιθανούς μάρτυρες.
- Αναζήτηση Υποστήριξης: Απευθυνθείτε σε ψυχολόγο ή σύμβουλο εργασιακής υγείας και αναζητήστε νομική καθοδήγηση.
- Ενημέρωση Εμπιστευτικών Φορέων: Κάντε αναφορά σε αξιόπιστα άτομα εντός του οργανισμού, όπως το τμήμα HR, συνδικαλιστές ή ο επόπτης προστασίας εργαζομένων.
- Καταγγελία σε Αρχές: Εάν η κατάσταση δεν αλλάζει, μη διστάσετε να απευθυνθείτε στην Επιθεώρηση Εργασίας ή ακόμη και να κινηθείτε δικαστικά.
Για Εργοδότες και Οργανισμούς
- Θεσμοθέτηση Πολιτικών: Δημιουργία και κοινοποίηση σαφών πολιτικών κατά του mobbing, που να καλύπτουν ορισμούς, διαδικασίες αναφοράς και κυρώσεις.
- Εκπαίδευση Προσωπικού: Συστηματική εκπαίδευση στελεχών και ευαισθητοποίηση όλων των υπαλλήλων γύρω από το φαινόμενο.
- Διαφανής Διαδικασία Αναφοράς: Δημιουργία μιας εμπιστευτικής, ασφαλούς και χωρίς αντίποινα διαδικασίας για την αναφορά περιστατικών.
- Ορισμός Υπεύθυνου Προστασίας Εργαζομένων: Ανάθεση συγκεκριμένου ατόμου ή ομάδας για την παρακολούθηση καταγγελιών και τον χειρισμό συμβάντων mobbing.
- Συνεχής Παρακολούθηση: Τα προληπτικά μέτρα πρέπει να αναβαθμίζονται τακτικά, μέσω ερευνών ικανοποίησης, feedback και εσωτερικών αξιολογήσεων.
Συμπέρασμα
Ο εργασιακός εκφοβισμός δεν είναι ατομικό πρόβλημα αλλά οργανωσιακή παθογένεια. Η πρόληψη και η έγκαιρη παρέμβαση μπορούν να προστατεύσουν τόσο την ψυχική υγεία των εργαζομένων όσο και τη συνολική αποτελεσματικότητα του οργανισμού. Η καλλιέργεια μιας κουλτούρας σεβασμού και ασφάλειας στον εργασιακό χώρο δεν είναι μόνο ηθική υποχρέωση, αλλά και στρατηγική επιλογή με μακροπρόθεσμα οφέλη.
Το εργασιακό bullying αποτελεί σημαντικό ζήτημα ευημερίας και ψυχικής υγείας σε κάθε οργανισμό. Το ελληνικό νομικό πλαίσιο – ιδιαίτερα μέσω του Ν. 4808/2021 – έχει ενισχύσει σημαντικά τη νομοθετική κάλυψη, θεσπίζοντας αποτελεσματικούς μηχανισμούς καταγγελίας και προστασίας θυμάτων.
Ωστόσο, η ουσιαστική αντιμετώπιση απαιτεί:
- Πολιτισμική αλλαγή στον εργασιακό χώρο.
- Εκπαίδευση και διαφάνεια σε όλα τα επίπεδα.
- Συνεργασία ανάμεσα σε εργαζόμενους, εργοδότες, διοικητικές και δικαστικές αρχές.
- Ψυχολογική και νομική υποστήριξη στα θύματα.
Με ολοκληρωμένο σχεδιασμό και υπεύθυνη στάση, μπορούμε να θεσμοθετήσουμε ένα περιβάλλον όπου η αξιοπρέπεια, το σεβασμό και η ασφάλεια αποτελούν προτεραιότητες και όχι πολυτέλειες.
